Choć użądlenie pszczoły zwykle nie wydaje się groźne i dla większości z nas nie stanowi poważnego problemu, dla części społeczeństwa może być zupełnie inaczej. Szacuje się, że około 5% przypadków użądlenia kończy się reakcją alergiczną. Wiele osób nawet nie jest świadomych tego, że mają alergię na jad pszczoły. Dlatego warto wiedzieć, jak postępować w takich sytuacjach. Jak zatem rozpoznać objawy użądlenia przez pszczołę i jak pomóc?
Czym jest użądlenie pszczoły?
Użądlenie pszczoły może stanowić pewne zagrożenie dla zdrowia osoby, która ma alergię na jad pszczoły. Warto wiedzieć, że jedyne osobniki, które są w stanie żądlić to samice, ponieważ samce nie posiadają żądła. Co więcej, żądlą jedynie robotnice, gdyż dla matek taka forma obrony przydaje się tylko podczas walki z innymi matkami.
Żądło robotnicy najczęściej ma długość około 2,5 mm i znajduje się na samym końcu odwłoka. Za to tuż przy nasadzie żądła znajduje się zbiorniczek, w którym jad pszczoły jest magazynowany. Podczas ataku żądło pszczoły pozostaje w ciele ofiary. Dzieje się tak, ponieważ włosowate wypustki je zatrzymują, a robotnica intuicyjnie od razu odlatuje.
Należy pamiętać, że żądła utkwionego nie należy wyciągać energicznie. To bowiem może skutkować wydzieleniem się całej zawartości jadu, który samica pszczoły zmagazynowała w zbiorniczku. Prawidłową metodą jest delikatne podważenie żądła za pomocą odkażonej igły. Następnie warto ostrożnie usunąć pozostałości, na przykład przy użyciu pilniczka.
Dlaczego pszczoły żądlą?
Mimo że dla wielu z nas sam widok pszczoły sprawia, że staramy się od niej uciec lub ją odgonić, one same nie mają zazwyczaj złych intencji. Atakują jedynie wtedy, gdy czują się zagrożone – robią to w ostateczności. Na przykład przy okazji:
- bronienia zapasów miodu,
- bronienia gniazda,
- poczucia zagrożenia.
Warto również podkreślić, że agresywność pszczół różni się ze względu na rasę. W praktyce my nie mamy większych powodów do obaw. Gatunki występujące w Polsce nie są tak niebezpieczne, a ich ataki są spowodowane nerwowym i gwałtownym zachowaniem ludzi.
Jakie są objawy użądlenia pszczoły?
Objawy użądlenia nie różnią się znacznie w porównaniu do innych owadów. Miejsce użądlenia przez pszczołę staje się zaczerwienione i pojawia się obrzęk. Towarzyszy temu pieczenie i świąd. Te objawy użądlenia przez pszczołę najczęściej mijają już w ciągu kolejnych kilku godzin, a przyspieszyć to można już zwyczajnymi, domowymi sposobami.
Natomiast znacznie inaczej wygląda to w sytuacji, gdy osoba jest uczulona na jad pszczoły. Wówczas poza świądem w pierwszej kolejności pojawia się ogólnie złe samopoczucie oraz pokrzywka. Później mogą pojawić się obrzęki, ból w klatce piersiowej, ból brzucha, nudności, wymioty oraz zawroty głowy. W trzecim stopniu może dojść także do świstu krtaniowego i duszności. A w najgorszym przypadku do sinicy i wstrząsu anafilaktycznego.
Użądlenie pszczoły a użądlenie osy – czym się różni?
Bardzo często pszczołę myli się z osą. Odróżnia je od siebie między innymi sam wygląd. Osa jest mniejsza, ale ma dłuższy korpus. Poza tym jest żółto-czarna. Podczas gdy pszczoła jest bardziej brązowa i jest w większości pokryta meszkiem.
Dodatkowo osa jest w stanie użądlić nawet kilka razy, a pszczoła jedynie raz, ponieważ jej żądło zostaje w ciele ofiary. Osy wydzielają też znacznie mniej jadu, ale jego skład jest bardziej złożony i ma charakter silnie zasadowy. Ból po użądleniu osy jest ostrzejszy i bardziej palący. Za to pszczoły jest silny tylko na początku i dość szybko ustępuje.
Jak wygląda pierwsza pomoc po użądleniu pszczoły?
Co zrobić, gdy pszczoła użądli osobę? Pierwszym krokiem podczas udzielania pierwszej pomocy jest usunięcie żądła. Objawy możemy łagodzić na tradycyjne, domowe sposoby.
- Po usunięciu żądła należy przejść do wyczyszczenia rany. Dobrze jest przemyć ją wodą z mydłem lub użyć środka dezynfekującego.
- Następnie zastosuj zimny okład – na przykład kostki lodu zawinięte w ścierkę.
Chociaż udzielenie pierwszej pomocy nie jest tu takie trudne, wiele osób boi się jej podjąć. Wynika to najczęściej z braku wiedzy i obawy, że zrobimy danej osobie jeszcze większą krzywdę. Dlatego jeśli masz takie wątpliwości, postaw na kurs pierwszej pomocy! A jeśli jesteś przedsiębiorcą, daj tę szansę swoim pracownikom.
Do tego nie warto wierzyć mitom. Często uważa się, że wyciągnięcie żądła palcami w zupełności wystarczy, ale to nieprawda. Warto być tego świadomym na przykład, gdy jesteś nauczycielem i pilnujesz uczniów. Dzieci nie zawsze wiedzą, jak się zachowywać, gdy w ich otoczeniu jest pszczoła, więc warto móc udzielić prawidłowej pomocy w razie wypadku.
Użądlenie u osoby uczulonej na jad pszczoły
Cała sytuacja wygląda nieco gorzej, gdy mówimy o kimś, kto jest uczulony. Wtedy należy jak najszybciej udać się na najbliższy oddział ratunkowy lub wezwać pogotowie ratunkowe. Nie należy czekać, aż pojawią się pierwsze objawy alergii, takie jak gorączka lub omdlenie, ponieważ one mogą prowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego. Pamiętaj również, że ryzyko jest jeszcze większe u dzieci.
Jak wygląda wstrząs anafilaktyczny – co powoduje jad owadów?
Wstrząs anafilaktyczny to silna reakcja organizmu spowodowana kontaktem z alergenem. Polega na pojawieniu się objawów zagrażających życiu.
Wstrząs anafilaktyczny często oznacza między innymi obrzęk krtani oraz gardła, który uniemożliwia oddychanie, co jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. Zauważa się wtedy drastyczny spadek ciśnienia tętniczego oraz kołatanie serca i przyspieszone bicie serca. Poza tym pojawia się ból brzucha, kaszel, duszności, wymioty, nadmierna wysypka, złe samopoczucie. Może się to skończyć nawet zatrzymaniem krążenia. Co ważne, przy wstrząsie anafilaktycznym objawy bardzo szybko narastają i same nie znikną.
Wstrząs anafilaktyczny a pierwsza pomoc
Czy sami jesteśmy w stanie coś zaradzić w takiej sytuacji? Tak, przede wszystkim przerywamy kontakt z alergenem.Później, jeżeli mamy taką możliwość, podajmy użądlonej osobie lek z adrenaliną. Gotową ampułkostrzykawkę podaje się domięśniowo w boczną powierzchnię uda. Jeżeli to nie przynosi efektów, zabieg trzeba powtórzyć po około 10 minutach.
A jeśli to też nie działa, a u poszkodowanego nastąpiło zatrzymanie oddechu, trzeba jak najszybciej rozpocząć resuscytację i wykonywać ją aż do momentu przybycia służb ratunkowych.
Prawidłowo powinno się wykonywać 30 uciśnięć na wysokości mostka na głębokość około 5-6 cm w tempie 100-120 uciśnięć na minutę.
A co jeśli osoba czuje się stabilnie? Niezależnie od sytuacji, zawsze warto wezwać pogotowie. Objawy alergii mogą powrócić w ciągu 24 godzin od zdarzenia. Czekając na pomoc, należy oddalić się od miejsca obecności owadów i ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej. Dobrze jest też dołożyć do tego okłady na miejsce użądlenia pszczoły. Przez cały czas trzeba obserwować osobę i w momencie pogorszenia samopoczucia przystąpić do udzielenia potrzebnej pomocy.
Jak uniknąć użądlenia pszczoły?
Jad owadów błonkoskrzydłych, jakimi są pszczoły, wcale nie musi być dla nas zagrożeniem. Wystarczy wiedzieć, jak możemy uniknąć użądlenia. Jeżeli jesteś osobą uczuloną na jad pszczeli, zadbaj o odpowiedni ubiór. Noszenie pełnych butów podczas spacerów po trawie czy działce ochroni Cię przed przypadkowym nadepnięciem na owada. Unikaj również jaskrawych ubrań i mocno perfumowanych kosmetyków, które mogą przyciągać pszczoły. Zachowanie spokoju i unikanie gwałtownych ruchów również zmniejsza ryzyko użądlenia.
W poszczególnych przypadkach jad owadów może stanowić dla nas zagrożenie. Jednak wiedząc, jak reagować i jak unikać pszczół, wcale nie musi nam to przynieść przykrych konsekwencji.
