Wyobraź sobie sytuację, w której ktoś nagle traci przytomność, a każda sekunda jest na wagę życia. W takich momentach do akcji może wkroczyć AED, czyli automatyczny defibrylator zewnętrzny. Kiedy należy z niego skorzystać?
Defibrylator AED – co to?
Powszechnie używany skrót AED oznacza w tłumaczeniu na język polski automatyczny defibrylator zewnętrzny. Jest to przenośne urządzenie medyczne, którego używa się w sytuacji, gdy u kogoś wystąpiło nagłe zatrzymanie krążenia. Wówczas korzystając z AED, jesteśmy w stanie przywrócić prawidłowy rytm serca osoby poszkodowanej.
Mówiąc nieco bardziej technicznie, defibrylator to narzędzie, które na nasze żądanie wytwarza impuls elektryczny o odpowiedniej energii (wyraża się ją w dżulach).
W automatycznych defibrylatorach zewnętrznych proces rozpoznawania rytmu serca oraz decyzja o tym, czy zabieg jest konieczny, czy też nie, jest podejmowana kompletnie bez udziału osoby, która udziela pierwszej pomocy. Podobnie jest jeśli mówimy o ustawianej mocy. Najnowsze modele defibrylatorów, które są dwufazowe, robią to automatycznie. Moc w głównej mierze zależy od tego, czy elektrody z zestawu zostały podpięte do dziecka, czy do osoby dorosłej. Dla dorosłych najczęściej energia uderzenia waha się pomiędzy 150 a 360 J, z kolei RKO u dzieci będzie to jedynie 50 J.
Jak działa defibrylator AED?
Impuls elektryczny, który generuje defibrylator AED jest przekazywany do osoby poszkodowanej za pomocą elektrod. Należy umieścić na ciele, a następnie nacisnąć dedykowany do tego przycisk. Wtedy moc napotka na swojej drodze mięsień sercowy, co powinno przywrócić odpowiedni rytm serca i pracę.
AED na samym początku analizuje rytm serca danej osoby. Po takiej ocenie narzędzie samo podejmuje decyzję, czy defibrylacja jest konieczna, czy lepiej się od niej wstrzymać.
Gdzie można znaleźć AED?
Defibrylacja potrafi uratować życie. Dlatego warto wiedzieć, gdzie w razie potrzeby można znaleźć przeznaczone do tego urządzenie. Przede wszystkim najczęściej znajdziemy je w takim miejscach, gdzie jest szczególnie dużo ludzi. W Polsce nie ma przepisów bezpośrednio nakazujących instalację AED w miejscach publicznych, ale ich posiadanie jest rekomendowane, szczególnie tam, gdzie przebywa dużo osób (np. centra handlowe, szkoły, dworce, lotniska).
Jeśli zarządzasz jednym z takich miejsc, warto zainwestować w defibrylator AED. W przypadku nagłego zatrzymania krążenia każda sekunda ma znaczenie. Użycie defibrylatora w ciągu pierwszych trzech minut od zdarzenia może zwiększyć szanse na przeżycie nawet o 70%. Dostępność AED w strategicznych punktach to nie tylko kwestia bezpieczeństwa, ale także odpowiedzialności za życie innych.
Czas a skuteczność defibrylacji
Nagłe zatrzymanie krążenia to poważna sytuacja, kiedy szansa na przeżycie zależy od tego, jak zareagują osoby znajdujące się w pobliżu. Często wiele osób boi się udzielać pierwszej pomocy, ponieważ brak im pewności siebie, co wynika z niewiedzy na ten temat. Może też zdarzyć się tak, że nasłuchaliśmy się wielu szkodliwych mitów dotyczących pierwszej pomocy, przez co nie będziemy postępować zgodnie z ogólnie przyjętymi zaleceniami.
Jednak, gdy dochodzi do nagłego zatrzymania akcji serca, czas jest dla nas szczególnie ważny. Im wcześniej podejmiemy działania, tym większa jest szansa na to, że poszkodowany przeżyje i przywrócimy jego prawidłowy rytm serca. Szybka interwencja i należycie przeprowadzona resuscytacja krążeniowo-oddechowe do 1 minuty od zajścia daje aż 90% skuteczności. Z kolei do 5 minut będzie to już jedynie 50%. Natomiast po 7 minutach wskaźnik spada już do 30%.
Rytm serca osoby poszkodowanej a defibrylacja
Niekiedy osoby, które udzielają pierwszej pomocy, nie do końca ufają defibrylatorowi lub dziwią się, że ten nie chce przenieść impulsu na poszkodowanego. Ale w zasadzie, dlaczego się tak dzieje?
W pierwszej kolejności warto zaznaczyć, że nowoczesne AED to naprawdę zaawansowane technologicznie urządzenia i lepiej się ich „słuchać”. Na samym początku po podpięciu elektrod, defibrylator analizuje rytm serca osoby poszkodowanej poprzez zamontowany elektrokardiograf – powszechnie znany jako EKG. Dopiero po takiej ocenie, przyrząd podejmuje decyzję, czy powinniśmy przeprowadzić defibrylację, czy powinniśmy się powstrzymać. Uzna to za konieczność, jeżeli wykryje jeden z rytmów defibrylacyjnych, które będą na to wskazywać. Są nimi między innymi częstoskurcz komorowy bez tętna (VT) oraz migotanie komór (VF).
Następnie system będzie nas instruował krok po kroku, co powinniśmy robić. Aktualnie modele najczęściej wydają komendy głosowe i mówią po kolei, jakie działania należy przeprowadzić.
A co w przypadku, kiedy AED stwierdzi, żeby nie wykonywać defibrylacji? Taki moment może wiązać się ze sporym zdziwieniem, skoro widzimy, że osoba poszkodowana nie czuje się za dobrze. Natomiast nie trzeba się martwić, urządzenie i tak nam pomoże. Jeśli nie będzie takiej konieczności, będzie nas instruowało, ale w kwestii wykonywania resuscytacji. Komendy, które wydaje AED są zgodne z algorytmami Basic Life Support.
Jak udzielić pomocy z defibrylatorem AED?
Automatyczny defibrylator zewnętrzny powinien być używany wtedy, gdy doszło do nagłego zatrzymania krążenia. Co istotne, nie ma znaczenia, dlaczego do niego doszło. Na początku i tak powinniśmy sięgnąć po AED, aby stwierdził, czy defibrylacja będzie potrzebna, czy też nie. Urządzenie to oceni. Można skorzystać z niego, nawet gdy ktoś zemdleje i straci przytomność, ale zachowa akcję serca. Dzięki temu na wszelki wypadek będziemy monitorować jego pracę i w razie jakiegokolwiek problemu, dostaniemy odpowiednią informację na ten temat.
Pierwsza pomoc z AED
Na początku należy przykleić elektrody przeznaczone do przekazywania impulsu elektrycznego do ciała poszkodowanego. Aby zabieg dał swój efekt, na drodze energii musi znaleźć się mięsień sercowy. Dlatego ważne jest, by serce znalazło się pomiędzy elektrodami. Wyzwolona moc pozwala na zniesienie nieprawidłowej elektrycznej czynności serca.
W następnym kroku obowiązkowo przechodzimy do resuscytacji. Należy wykonywać uciski klatki piersiowej z częstotliwością 100-120/min.
Warto wiedzieć, jak należy reagować. Takie sytuacje najczęściej odbywają się w miejscach publicznych, gdzie wokół jest dużo osób (np. w kontekście bezpieczeństwa na imprezach masowych). Więc dobrze jest znać procedury.
Czy można używać defibrylatora AED w przypadku dzieci?
Jest to dość delikatny temat, kiedy osoba, u której doszło do nagłego zatrzymania krążenia to dziecko. Czy u najmłodszych można korzystać z automatycznego defibrylatora zewnętrznego? Odpowiedź to ,,tak”, ale nie, jeżeli dziecko ma mniej niż 1 rok. Według zaleceń Polskiej Rady Resuscytacji standardowe narzędzia mogą być używane u tych pomiędzy 1. a 8. rokiem życia, po przełączeniu w tryb dziecięcy. U osób powyżej 8. roku życia można już używać standardowych elektrod.
