Porażenie prądem może okazać się bardzo niebezpieczne. Z reguły wynika z braku ostrożności lub z nieuwagi. Bez odpowiedniej reakcji z naszej strony, może dojść nawet do zatrzymania krążenia u poszkodowanego. Jak należy reagować i jakie są skutki porażenia prądem po czasie?
Co to jest porażenie prądem elektrycznym?
Zacznijmy od tego, czym tak naprawdę jest porażenie prądem elektrycznym. Jest to nic innego jak reakcja fizjologiczna, która powstaje na skutek przepływu prądu przez ciało człowieka.
Niestety, ale prąd bardzo łatwo przez nie przenika. Dlatego podczas udzielania pierwszej pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym istotne jest nie tylko jej własne bezpieczeństwo, ale też nas samych.
Jakie są przyczyny porażenia prądem?
Osoby najbardziej narażone na porażenie prądem elektrycznym zazwyczaj są związane z pracą przy przyrządach o wysokim napięciu, czyli powyżej 1000 V. Chociaż to elektrycy mają z tym najwięcej do czynienia, ryzyko porażenia prądem elektrycznym jest również w naszym własnym domu. Często, gdy sprzęt elektryczny zostaje uszkodzony, w pierwszej kolejności sami chcemy spróbować go naprawić. Niestety, ale bez odpowiedniej wiedzy i umiejętności, wystawiamy się na spore ryzyko porażenia prądem.
Warto też wiedzieć, że ryzyko porażenia prądem elektrycznym dzieci jest jeszcze większe. Wynika to najczęściej z ciekawości najmłodszych, którzy często chcą się bawić i poznawać nowe rzeczy. A więc jeżeli mamy w domu malucha, warto mieć to na uwadze, by żaden niebezpieczny sprzęt nie pozostawał w jego zasięgu. Ważna jest również wiedza na temat tego, jak powinna wyglądać reanimacja dzieci i niemowląt.
Jak prąd działa na organizm człowieka?
Trudno jest wyobrazić sobie życie w dzisiejszych czasach bez elektryczności. Każdego dnia korzystamy z oświetlenia domu, telewizora, komputera czy pralki. Jest to nasza normalność, a każda przerwa w dostawie energii elektrycznej wprowadza nas w zakłopotanie i finalnie nie do końca wiemy, co mamy ze sobą zrobić.
Niestety, ale tak zwane „rzeczy martwe” mają to do siebie, że od czasu do czasu lubią się psuć, a wtedy trzeba coś na to zaradzić. Wystarczy nie zachować odpowiedniej uwagi i łatwo o wypadek. Tylko tak właściwie to dlaczego porażenie prądem elektrycznym jest dla nas tak niebezpieczne?
Przede wszystkim stopień obrażeń ciała człowieka zależy od kilku kwestii. Ważne są tutaj między innymi: rodzaj prądu, natężenie prądu, opór ciała, drogi przepływu prądu przez ciało i czas przepływu prądu. Na przykład prąd stały zazwyczaj powoduje jedynie pojedynczy skurcz, podczas gdy prąd zmienny wywołuje powtarzalne skurcze. Tym samym prąd zmienny bywa groźniejszy dla zdrowia i częściej doprowadza do skrajnych przypadków oraz nagłego zatrzymania krążenia (tym bardziej o wysokim napięciu). Wzrost natężenia prądu wpływa też na doznawany ból i poważniejsze konsekwencje porażenia prądem. Co ciekawe, kobiety są tutaj nieco bardziej wrażliwe i mocniej odczuwają działanie prądu elektrycznego niż mężczyźni.
Mimo to, w każdym przypadku porażenia prądem elektrycznym, przepływ prądu powyżej wartości 20 mA jest niebezpieczny dla zdrowia, a co najmniej 70 mA już dla życia.
Warto wiedzieć też, że prąd elektryczny przepływa głównie przez miejsca o najniższym oporze, czyli głównie przez nerwy, naczynia krwionośne i tkankę mięśniową. Dopiero dalej w kolejności jest skóra.
Skutki w przypadku porażenia prądem elektrycznym
Skutki porażenia prądem elektrycznym mogą być różne. Wyróżniamy ich dwie kategorie: bezpośrednie i pośrednie. Do tych pierwszych zaliczamy wszystkie, które wynikają czysto z kontaktu z energią elektryczną. Mowa tutaj chociażby o oparzeniach, skurczach mięśni, spaleniu tkanek, utracie przytomności, zaburzeniu pracy serca, a nawet zatrzymaniu krążenia. W skrajnych przypadkach skutkiem porażenia prądem może być nawet śmierć.
Z kolei pośrednie skutki porażenia prądem elektrycznym oznaczają sytuacje, kiedy lekkie kopnięcie energii przyczynia się na przykład do upadku, a ten prowadzi do innych kontuzji. Są to też dość częste efekty porażenia prądem.
Po jakim czasie pojawiają się skutki porażenia elektrycznym prądem?
Biorąc pod uwagę zaburzenia przewodnictwa elektrycznego w komórkach i układach ciała, do zatrzymania krążenia nie musi wcale dojść od razu. Niekiedy skutki porażenia prądem dają o sobie znać nawet po kilku godzinach. Uznaje się, że należy obserwować poszkodowanego przez dobę od zdarzenia.
Czy lekkie kopnięcie jest groźne?
Kopnięcie prądem elektrycznym o niskim napięciu zazwyczaj nie niesie za sobą poważnych oparzeń czy nieodwracalnego uszkodzenia ciała. Z reguły kończy się na objawach porażenia prądem, takich jak krótkotrwały ból, skurcze mięśni i uczucie mrowienia.
Ale pomimo tego, istnieją sytuacje, gdy może to stanowić większe zagrożenie. Na przykład wtedy, gdy napięcie przechodzi przez wrażliwe organy, jak serce czy mózg. Poza tym liczy się też to, czy osoba, która doznała porażenia prądem, nie cierpi na jakieś choroby. Jeżeli ma już problemy z oddychaniem, jest większa szansa, że dojdzie do skurczu mięśni oddechowych. Podobnie wygląda to przy zaburzeniach rytmu serca. Wówczas zdrowie staje przed znacznie większym ryzykiem.
Jeżeli po porażeniu prądem, poza np. skurczami mięśni, odczuwamy ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, zaburzenia oddychania (jeśli doszło do porażenia ośrodka oddechowego), obecne są niedowłady kończyn, czy dojdzie do utraty przytomności, lepiej będzie, jak lekarz będzie mógł ocenić nasz stan.
Jak pomóc osobie porażonej prądem – jak udzielić pierwszej pomocy?
Udzielając pierwszej pomocy przy porażeniu prądem, dbamy nie tylko o bezpieczeństwo poszkodowanego, ale też o nasze własne. Ciało człowieka pozwala na dobry przepływ prądu, więc kontakt z poszkodowanym, podczas gdy przez jego organizm nadal przepływa energia, jest dla nas sporym ryzykiem.
Dlatego też należy udzielić pierwszej pomocy, dopiero gdy poszkodowany zostanie odizolowany od źródła prądu, czyli chociażby gniazdka elektrycznego. Wtedy właśnie możemy do niego podejść i sprawdzić przytomność. Jeżeli jest przytomny, nie zmieniaj jego pozycji i wezwij pogotowie ratunkowe.
Jeżeli jednak na wskutek porażenia prądem doszło do wstrząsu, czyli osoba ma zimną i bladą skórę, dreszcze oraz przyspieszone tętno, należy ułożyć go w pozycji przeciwwstrząsowej na plecach i z uniesionymi nogami.
Z kolei rany oparzeniowe należy opatrywać zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy. A więc chłodzimy to miejsce wodą o temperaturze około 20 stopni i przykładamy jałowy opatrunek.
Natomiast jeżeli poszkodowany po porażeniu prądem jest nieprzytomny, ale oddycha prawidłowo, ułóż go w pozycji bezpiecznej ustalonej i zadzwoń po służby ratunkowe. Co więcej, jeżeli przez porażenie prądem doszło do złamania kości, ustabilizuj ją. Możesz użyć go tego chociażby deski, która będzie zapobiegać przemieszczaniu się kości względem siebie.
Pamiętaj też o zapewnieniu bezpieczeństwa przez cały czas. Nie pozostawiaj poszkodowanego po porażeniu prądem i obserwuj go. Zapewnij udrożnienie dróg oddechowych i rozpocznij resuscytację krążeniowo oddechową, jeśli jest to konieczne. Uciśnięcia klatki piersiowej wykonuj w tempie pomiędzy 100 a 120 na minutę. Wykonuj resuscytację krążeniowo oddechową do momentu przyjazdu ratowników. Będzie to główna część Twojej pierwszej pomocy przy porażeniu prądem.
Co zmienia się z czasem po porażeniu prądem?
Porażenie prądem daje o sobie znać oczywiście od razu, ale może też wpływać na nasz stan po jakimś czasie. Jak może to wyglądać? Bezpośrednio po porażeniu prądem odczuwamy mrowienie, skurcze mięśni, drętwienie, a w gorszych przypadkach dochodzi do nagłego zatrzymania krążenia, zatrzymania oddechu czy zaburzeń rytmu serca.
Natomiast po kilku godzinach możemy odczuwać zmęczenie, osłabienie oraz ból mięśniowy. Za to nawet po kilku dniach od porażenia prądem objawy cały czas mogą się pogarszać. Na przykład widoczne mogą być problemy skórne, ból mięśni i stawów może być nadal obecny, a nerwy uszkodzone.
Z kolei po kilku tygodniach od porażenia prądem możemy stwierdzić już trwałe uszkodzenie nerwów, powikłania po porażeniu prądem związane z pracą mięśnia sercowego czy problemy psychiczne, takie jak na tle PTSD.
Leczenie porażenia prądem powinno już być dostosowane indywidualnie. Każdy przypadek porażenia prądem jest inny i może dojść podczas niego do zupełnie innych skutków porażenia prądem. W najgorszych sytuacjach niesie to za sobą poważne zagrożenie, a wtedy liczy się już tylko udzielenie pomocy osobie porażonej prądem.
